Seçtiğiniz kategoride, bu zamana kadar üretilen kalıplar aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
Belirli konularda üretilen ezber kalıpları kategorilere ayrılmıştır ve yan taraftaki kutu içerisinde gösterilmektedir. Bu bölümden bir kategori seçtiğinizde, bu zamana kadar üretilen kalıplar aşağıdaki tabloda listelenecektir. Lütfen yandaki kutudan görmek istediğiniz çalışmanın kategorisini seçiniz. |
Yaygın ve Yerleşik Kalıpların Sorgulanması Projesi, örnek ezber kalıplarının üretilmesi sürecine katkıda bulunmak istiyorsanız, aşağıda bulunan Yargı Kalıpları Geliştirme Formunu doldurabilirsiniz.
| "Bilim, teknoloji ve sanat" içinden seçilmiş kalıplar | ||
|---|---|---|
| Yaygın ve yerleşik kalıplar | Neler sorulabilirdi? | Sorulsaydı, yerleşik kalıptakinden farklı hangi bakış açısının ortaya çıkmasını tetikleyebilirdi? |
| Bilimsel bilgilere göre... | Hangi kaynakta yer alan bilimsel bilgiler bunlar? | Her başına bilimsel eklenmesiyle sunulan bilgi bilimsel olmayabilir. Bilimsel bilgilerin belli kriterlere uygun yöntemlerle elde edilmişolm |
| Balık yanında yoğurt yenmez. | Balığın yanında neden yoğurt yenmemesi ile ilgili bilimsel bi veri var mıdır? Bu iki besin de sağlığa yararlıyken neden beraber yememeliyiz? | Eğer balık tazeyse yemenin hiçbir sakıncası yok. Balık taze değilse balıkta bulunan bir protein alerjik reaksiyonlara yol açabiliyor. |
| Einstein ilkokulda derslerinde (matematikte) başarısızdı? | Einstein gibi bir deha neden ilkokul yıllarında başarısız olsun? 100 yıl önce gerçekleşmiş bu olay nasıl bu denli net bilinebiliyor? | Bu mit derslerinde zayıf olan insanların üzülmemesi için ortaya atılmıştır çünkü elimizde bu miti destekleyecek bir kanıt bulunmamaktadır. |
| Beynimizin %10 / %15 / %20 sini kullanıyoruz. Kalanını da kullanabilsek kim bilir neler yapabiliriz. | Bu bilgi hangi kaynaktan ortaya çıkmıştır? | Bu bir mittir. http://en.wikipedia.org/wiki/Ten_percent_of_brain_myth |
| Bir elektronik eşyaya vurunca sorun varsa giderilir | Neden vurunca çalışıyor | Bilimsel olarak böyle birşeyin olamayacağı açıklanırdı, makinelerin aksanları yerine oturduğu için bu şekilde oluyor |
| Bilim, bilgiye ve doğrulara ulaşmanın en güvenilir yoludur... | - Bilimsel kurumlar tarafsız mıdır, yoksa onlar da toplumdaki diğer kurumlar gibi çıkar ilişkileri içerirler mi? - Önümüzdeki sorun veya ihtiyaç, bilimsel yöntemle cevaplanmaya uygun mudur? | - Daha demokratik tercihlerin yapilabildigi bir toplum yaşantısı kurulabilir. - Bilgiye ve doğrulara ulaşmada bilimden farklı yolların da değeri bilinebilir ve uygun oldukları ölçüde uygulanabilir. Bunlar içinde edebiyat, mitoloji, folklor, inanışlar olabilir. Ancak unutulmamalidir ki, bunlarin herbiri en az bilim kadar otoriterliğe alet olmak veya diğerlerini dışlamak potansiyelini içerir. Herhangi bir yöntemi mutlak olarak görmemenin faydası da buradadır. |
| Citation Index (CI), yayınlardaki bilimsel kaliteyi artırır... | - Kitle makale üretimi, replikasyon durumuna girdiği durumlarda atıf alıyor mu? (uluslararası bilim dünyasına katkısı). - Replikasyon yerine ülkelerarası karşılaştırmalı çalışma ile kıyas analizi (benchmarking) daha faydalı olmaz mı? - Yüksek Lisans ve özellikle doktora tezlerinin belirlenmiş sayıdaki (CI) yayınlar(dan) oluşması akademik hayata atılan personeli daha önceki tüm sorunlardan sıyırtmaz mı? | - CI, seçilmiş alanlar üzerinden özgün yayınların yapılmasını sağlar ve atıf sayısı da yüksek olur, - Ülkelerarası yapılan bu karşılaştırma ile fark analizi (gap analysis) ortaya çıkar ve bu farkı gidermek içim ne yapmamız gerektiğini (yol haritası) ortaya konulabilir, - Yayın kirliliği dolayıyla akademik bilgi kirliliği azalır. |
| Sanat boş zamanları hoş geçirmek içindir... | 2. Tıp, mühendislik vd dallar da dahil tüm disiplinlerin bir bölümü teknik bir bölümü sanat değil mi? | 2a. Pozitif bilimler aklı, sanat ise sezgiyi temsil ettiğine ve ancak akıl ve sezgi bütünleşiminin çevrelerimizi tam algılamayı sağlayacağına göre, sanat ve bilimin elele gitmelidir. 2b. Dünyayı — yani görsel, işitsel, dokunsal vd çevrelerimizi— tek yönlü algılama sanat bileşeni eksiği ile açıklanabilir. Ya da diğer deyimle, sanat, algılarımızı genişletir, keskinleştirir, çevrelerimizi çok yönlü algılayabilmemizi sağlar. |
| 1. II Dünya Savaşı sonrası Almanya’da ilk yapılanın tiyatroları tamir edip açmak olmasının nedeni nedir? | 1. Savaş ya da herhangi bir felakete uğrayan insanların en önemli ihtiyaçlarından birisi de “acılarını ifade ederek teselli bulmak”tır. Tiyatrolar bunu en basit şekilde giderebilecek, ayrıca da herkesin bir şekilde içinde rol alabileceği kurumlardır. | |
| Türkiye'de bilgisayarlar için en uygunu Q klavyedir... | Türkçe F klavye, hizlı yazmak icin mi geliştirilmiştir, yoksa kullanıcının hızını kesmek için mi? | Türkçe F klavye, verimi düşük Q tasarımın verimini yükseltmek amacıyla geliştirilmiştir. |
| F klavye varken, neden Türkiye'de (Q-Türkçe) yaygın hale gelmiştir? | Q klavye, Q tasarımlı cihaz ithal eden firmaların propagandaları nedeniyle yaygınlaşmıştır. | |
| Verimliliğe önem veren Amerikalı veya Avrupalılar hangi klavyeyi tercih etmektedir? | İngilizce’de en verimlisi D klavye ise de ticari nedenlerle Q klavye yaygındır. Yeni nesiller, Türkçe'ye daha uygun olan F klavyeyi öğrenip, yüksek verim elde edebilirler. | |
| “Bir konuda en doğrusunu o konunun uzmanı bilir” | - Uzmanın görüşü, çıkar ilişkileri veya kişisel menfaatten etkilenmiş olabilir mi? - Uzmanın beyan ettiği görüşlerin hangileri pozitif, hangileri normatiftir? - ‘Uzmanlık’ sadece formel eğitim düzeyi ve diploma ile belirlenen bir yetkinlik ya da kabul müdür? - Dar bir alanda derinliğine bilgi sahibi olmak mi, yoksa derinliği daha az ama daha geniş bir alanda bilgi sahibi olmak mı daha makbuldür? - Bir konunun farklı ülkelerde/sistemlerde yaşayan uzmanları aynı fikirde midirler? Neden? | - “Uzman” denildiğinde tüm kuşkuların ortadan kalkıp sonsuz bir güven duymanın hiç de doğru bir yaklaşım olmadığı; uzmanlığın kabullenilmesi için ünvanların dışında daha pozitif ölçütlere bakılması gerekir. En azından uzman konusunda kuşku devam etmelidir. - Uzman fikri söz konusu olduğunda, konunun diğer paydaşlarının da çıkarları ve demokratik tercihleri korunup, hakları gözetilmeliidir. |
| “Her gün bir Aspirin yararlıdır/zararlıdır” | Bir ilaç herkese / her duruma faydalı olabilir mi? Eğer öyle ise doğal sistemimizde bir eksiklik mi var? | - Aspirin kullanması riskli olanlar (kanama riski bulunanlar gibi) bu koşulsuz doğrudan zarar görürler, - Kalıpların daima koşullu olduğunu bilenler, bu kalıba da güven duymayacakları için Aspirin kendileri için yararlı / gerekli olsa dahi kaçınırlar. - Buna göre, “Aspirin ve tüm diğer ilaçlar ancak uzman kontrolunda kullanıldığında yarar sağlayabilirler” kalıbı daha doğrudur. |
| Eğer bir icat varsa, kesin Japonlar(yabancılar) yapmıştır. | Yabancıların genetik yapısı bilimsel buluş yapmaya daha mı elverişlidir? Türkiye'nin bilimsel çalışma politikaları nasıldır ? | fıkra:Japonlara göre, eğer daha önce kimse yapmamışsa onu ben yapmalıyım. Araplara göre;eğer kimse yapmamışsa, benim yapmama da gerek yok. |
| Türkiyenin bilimsel çalışma politikasında rütbe-ego savaşları, toplumsal kazanımın önüne geçmeseydi nasıl olurdu? | akademik atanmalarda salt yabancı dil ve matematik yada okuma anlamadan başka, yeni seçme kriterleri gerekirdi, tabi devamında kontrolörler. | |
| üniversiteler bilimin gelişmesinde önemli bir kaynaktır. | Akademik üretimi,havuzda toplayabilen, kalite kriterlerini teftiş eden, eksikleri yönlendiren,üst akıl/CEO gibi bir birim oluşturulabilirmi? | Yapılacak yatırım yada yeni üniversiteler açılırken, ihtiyaca göre yönlendirilebilirdi. Mikro çalışmaların önemi-devamlılığı sağlanabilirdi. |
| Bilim adamları asosyaldir. | Bir komünitede, sosyalleşme ve kabul görme isteklerinin tersi durumlarında yalnızlaşma ve yabancılaşmanın getirdiği acıyı kim kabullenir? | Asosyallik bir olgu değil bir tepkidir oluşuma ve topluma karşı. Binlerce kez affetme bir kez olsun anlaşılma isteğidir, kimse acı istemez |
| Kadınlar erkeklere göre daha romantiktir. | Kadınlar neye göre daha romantiktir ? Şair istatistiklerine bakılınca erkeklerin oranı neden kadınlara göre daha fazladır? | Erkeklerde kadınlar gibi hissedebilir bunu yansıtmak gereği duymaz sadece . Hiç bir erkek bir kalıba sokulmamalıdır. |
| Müfredat'ın enformasyon değil, bir bilgi sanılması | (1) Üretim sürecine katılmadan elde edilen malumat bilgi midir? (2) Sınavlar neyi ölçüyor? | Üzerinde düşünülmeden, öğrenecek olanların düşünceleri alınmadan, bir bilenin aktardığı bilgi, davranış ve/ya tutum hastalıklıdır. |
| Zeki çocuklar ileride başarılı olur. | Başarı nedir? Zeka nedir? Başarı için tek gerekli şey zeki olmak mıdır? | Başarı dediğimiz şey tamamen göreceli olabilir. Kimine göre başarı olabilecek bir şey başkası için hiçbir şey ifade etmiyor olabilir. |
| Başarı için tek gerekli şey zeki olmak mıdır? | Başarıya ulaşmak için sadece zeki olmak yeterli olmayabilir. Mesela çalışkan olmak da başarıya ulaşmak için gerekli şeylerden biri olabilir. | |
| Hayvansal ürünler olmadan dengeli ve sağlıklı beslenmek mümkün değildir. | Hayvansal ürünlerden alınan temel besin maddeleri, bitkilerden sağlanabilir mi? | Bitkisel ürünlerin, hayvansal ürünlerde bulunan temel besin maddelerini içerdiği görülebilir. |
| Sağlıklı bir beslenme planında, hayvansal besin maddeleri, bitkisel besin maddeleri ile yer değiştirebilir mi? | Sadece bitkisel ürünler tüketilerek, sağlıklı ve dengeli bir beslenme tablosu elde edilebilir. | |
| Bilimsel olmayan şeyler hurafedir. | Bilim nedir? | Bilimin ulaşamadıkları için ne diyorsunuz? Biz ne görüyor, ne duyuyor neyi anlayabiliyoruz? Bilim sadece bizim ulaşabildiklerimizdir. |
| Hurafe nedir? | Akıl tarafından açıklanamayan bazı şeyler hurafe diye tanımlanmış olabilir mi? Zihin için hurafe diye bir olgu var mıdır? | |
| En ileri teknolojilere sahip olmak için temel araştırmalara para harcamak gereksizdir; ileri teknolojiler bedeli ödenerek transfer edilebilir | 2. “Teknoloji transferi” ne demektir? | 2. "Transfer", literatürde, bir alandaki bir teknolojiden yararlanılarak, farklı bir alandaki sorunu çözebilecek teknoloji geliştirmek şeklinde tanımlanmaktadır. |
| 1. Temel araştırmalara para harcayan birçok ülke bu shortcut’ı nasıl keşfetmemiş? | 1. Transfer kolaycılık olarak anlaşılmamalıdır. | |
| Yurtdışına kaçmış beyinleri yurda getirirsek (tersine beyin göçü) Türkiye’ye yararı olur... | 2. Y.Dışında oluşturulmuş özgür düşünce ortamlarının bu göçte payı nedir? | 2. Neredeyse birinci soru için "peki ne yapılmalıdır?" sorusunun en az bir cevabı ortaya çıkardı. |
| 1. Y.Dışına göçen beyinlerin kaçış nedenleri nelerdir? | 1. Türkiye içinde, o beyinlerin kaçmasına yol açan kimi nedenler olduğu ve onlar giderilmeden göçün durdurulamayacağı daha açık orta konulmuş olurdu. | |
| Eğer bir icat varsa, kesin Japonlar(yabancılar) yapmıştır. | Yabancıların genetik yapısı bilimsel buluş yapmaya daha mı elverişlidir? Türkiye'nin bilimsel çalışma politikaları nasıldır ? | Bilimsel buluş yapma potansiyeli yabancılara has değildir. Bu konuda olan tembelliğimizi ve yetersiz politikaları düzeltmeliyiz. |
| Maymunlardan evrimleştik. Evrim teorisi yalandır. | Maymunlardan evrimleştiğimiz hangi kaynaklar tarafından doğrulandı? | Ünlü biyolog Darwin ve birçok bilim insanı insanların maymunlardan evrimleştiğini değil, sadece atalarımızın ortak olduğunu savunmuştur. |
| Evrim teorisinin dine karşı olan tarafı nedir? | İnsanların evrim sürecinde ortaya çıkmaları, Adem ve Havva'nın hiç var olmadıkları anlamına gelmez. | |
| Bilime büyük katkılar yapmış olan insanlar çok zekidirler. | Bilime katkı yapmak için çok zeki olmak gerekli midir yoksa yaratıcılık, çalışma disiplini veya meraklı olmak gibi faktörler daha mı önemlidir ? Zekanın tanımı nedir, nasıl ölçülmelidir ? Başarılı ve üretken olmakla zeka arasında doğrudan bir ilişki var mıdır ? | Önde gelen bilim insanları incelendiğinde çok zeki olmayabilecekleri ancak tıpkı Einstein'ın "Özel bir yeteneğim yok. Sadece tutku derecesinde meraklıyım." sözünde belirttiği gibi meraklı ve disiplinli oldukları, dolayısıyla bu erdemlerin bilime katkı yapmakta daha etkili olduğu görülebilir. Zekanın sanılandan çok daha karmaşık bir kavram olduğu ve spesifik bir alandaki başarıyla ölçülemeyeceği anlaşılabilir. |
| Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) zararlıdı / değildir. | Mevcut araştırmalar GDO'nun faydalarını ve insan sağlığına zararlarını açık bir şekilde ortaya koyuyor mu? | GDO'nun biyoteknolojide önemli gelişmelere fırsat verdiği, ancak potansiyel risklerine karşı önlem alınması gerektiği anlaşılabilir. |