Seçtiğiniz kategoride, bu zamana kadar üretilen kalıplar aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
Belirli konularda üretilen ezber kalıpları kategorilere ayrılmıştır ve yan taraftaki kutu içerisinde gösterilmektedir. Bu bölümden bir kategori seçtiğinizde, bu zamana kadar üretilen kalıplar aşağıdaki tabloda listelenecektir. Lütfen yandaki kutudan görmek istediğiniz çalışmanın kategorisini seçiniz. |
Yaygın ve Yerleşik Kalıpların Sorgulanması Projesi, örnek ezber kalıplarının üretilmesi sürecine katkıda bulunmak istiyorsanız, aşağıda bulunan Yargı Kalıpları Geliştirme Formunu doldurabilirsiniz.
| "Toplum düzeni" içinden seçilmiş kalıplar | ||
|---|---|---|
| Yaygın ve yerleşik kalıplar | Neler sorulabilirdi? | Sorulsaydı, yerleşik kalıptakinden farklı hangi bakış açısının ortaya çıkmasını tetikleyebilirdi? |
| Sallandıracaksın bir kaç kişiyi ortada sorun kalmayacak | 12 Eylül Uygulamaları hangi sorunumuza çözüm getirdi? | baskı ile toplumda sorunlar çözülmez sorunun kaynağı iyi analiz edilmeli ve her kök soruna göre çözüm yolları bulunmalı |
| Kadınlar mühendis olamaz. | Kadınların farklı alanlara ilgileri neden olamaz? Kadınlar istediği mesleği seçemezler mi? Kadınlar makinelere ilgi duyamazlar mı? | Kadınların da erkekler gibi farklı alanlara ilgi duyabilirler. Her insan istedikleri mesleği seçebilmelidir. Toplum buna engel olmamalıdır. |
| Her lider iyidir. | Bu lider kime göre iyidir? Başkalarına göre kötü olabilir mi? | İyi ve kötü öznel yargılardan biridir. Bu sebeple bir lider topluluktan topluluğa iyi ve ya kötü olabilir. |
| Son gülen iyi güler | Belirli bir konuda kazanmak söz konusu ise, kazanılan durumu kim belirler? | İki insan arasında bir kazanma durumu söz konusu olduğunda, “kazanmak” görecelidir. |
| Zamanın birçok şeyi değiştirdiği göz önüne alındığında, kazanılan durum değişmez mi? | Zamanın birçok karar üzerinde etkisi olduğu kabul edilebilir bir gerçektir.Fakat zaman, kötüyü iyi yapabileceği gibi,iyi de kötü yapabilir. | |
| Kadın sığınma evleri iyidir, şiddet gören kadınlara sahip çıkar... | - Şiddet gören tüm kadınlar için yeter sayıda sığınma evi var mı, olabilir mi? - Bir kadın sığınma evine sığındıktan sonra eşiyle tekrar bir araya gelmesi imkanı azalmaz mı? - Kadın sığınma evine sığınınca, erkek bunu kendisine bir meydan okuma olarak görüp daha fazla şiddete yönelebilir mi? | - Erkek çocukları ayrıcalıklı yetiştiren annelerin algısı değiştirilebilir. - Eğitim müfredatı kadınları da rol model olarak lanse edebilir. - Sığınma evleri, sorunun ancak çok çok kısa süreli bileşenini çözebilir. Diğer önlemlerin, sorunun diğer bileşenlerini kapsayacak şekilde —bir pastanın dilimleri gibi— tasarımlanması gerekir. Ağrı kesiciler kısa süreli kullanılmalıdır; aksi halde yarar yerine zarar getirebilir. |
| Kadına şiddete hayır... | Kadına şiddet başka sorunlarla ilişiği bulunmayan kendi üzerine kapalı bir sorun mudur? | Bu sorulara verilecek cevap, hangi alanlardaki sorunların birleşerek kadına şiddet olgusunu ortaya çıkardığını netleştirebilir. Böylece:Bu alanlardaki şiddetin çok daha yaygın olduğu anlaşılır ve şiddet bir bütün olarak mercek altına alınır. |
| 5. Töreler ile şiddetin ilişkisi nedir? | 5. Törelerin yaptırım araçlarının doğrudan doğruya şiddete dayalı olduğu ve toplumun yaklaşık %60’ının törelere bağlı olduğu görülür ve töre hukuku yerine evrensel hukukun geçirilmesi yoluna gidilir. | |
| 4. Dini inançların, kadını ikinci sınıf gören biçimde “yorumlanması”nın sebepleri nelerdir, nasıl giderilebilir? | 4. Bu tür yanlış yorumların yalnızca kadına şiddet konusunda değil bambaşka alanlarda da ortaya çıktığı anlaşılarak o alanlarda da düzelmelere yol açılır. | |
| 3. Medyadaki şiddet içeren diziler, filmler şiddet eğilimlerine ne ölçüde katkı yapıyor? Bu konuda hangi araştırmalar kimlerce yapılabilir? Başka ülkelerde benzer konulu çalışmalardan nasıl yararlanılabilir? | 3. Şiddetin her topluma özgü nedenleri olabileceği gibi ortak nedenleri de olabilir ve bunların bir bölümü toplum gündemine hiç gelmemiş olabilir. Bu yolla şiddetin kaynaklarına doğru gerçekçi bir yaklaşım yapılmış olur. | |
| 2. Çocuk yetiştirme kültürümüz ile genelde şiddet ve özelde kadına şiddet arasında bağ var mıdır? | 2. Çocuklarımızı daha iyi yetiştirebilecek ipuçları edinilir. | |
| 1. Burada sıralanan ve sıralanmamakla birlikte akla gelebilecek sorulara verilecek cevapları içeren bir “Şiddetin Köklerinin Ortadan Kaldırılması” konulu bir Politika Belgesi nasıl hazırlanabilir ve nasıl bir yöntemle uygulamaya sokulabilir? | 1. Böylesi bir politika belgesinin paydaşları tahmin edilebileceği gibi son derece yaygındır. Bu yaygınlıktaki bir paydaş ağının uyumlu eylemlerini sağlayabilecek bir yol gösterici belge, sadece bu alanlarda değil başka alanlarda da işe yarayabilir. | |
| Kadına şiddetin sorumlusu erkeklerdir; erkekler ceza yoluyla caydırılırsa şiddet de önlenir... | Şiddet gören kadınların şiddete ortam hazırlayıcı davranışları var mıdır? Bu tür tutum ve davranışların önlenebilmesi mümkün olsa şiddet olayları azalır mı? | Kadınlara şiddetin kök nedenlerinin içinde güçsüzün güçlüye -farklı yollarla- uygulayabileceği şiddet türlerinin de etkisi de göz ardı edilmemelidir. |
| Yasaklar kötüdür, ilkeldir... (“yasaklar yasaklanmalı” söylemi) | Yasaklara başvurmada kullanılabilecek yol gösterici bir ilke var mıdır, nedir? | Örneğin, “Canlı –insan ve hayvan- yaşamını geri döndürülemez biçimde riske edebilecek kaçınılabilir eylemler doğrudan yasaklanmalı; bunun dışındaki durumlarda daha yumuşak, eğitici, uyarıcı önlemler kullanılmalı” gibisinden bir ilke gerek kural koyucuların gerekse uygulayıcıların işlerini kolaylaştırabilir. Böylelikle, mesela çocukları uyuşturucuya alıştırarak kazanç sağlamayı amaçlamış çetelerin faaliyetlerine sıfır tolerans gösterilmiş olur. |
| “Şiddet çözüm değildir” | 3. Peki niçin her yerde —aile içinde, okulda, askerde, sporda, medyada, trafikte vbg— bu kadar yaygın şiddet var? | 3. Sürekli olarak aksi dile getirilse de şiddet —tatmin düzeyi yüsek— bir sorun çözme aracıdır ve çeşitli şekillerde —filmlar, diziler, rol modellerinin tavırları vbg yollarla— kutsanmaktadır. Bu söylemden vazgeçilerek kaynakları anlaşılmaya çalışılmadığı sürece önüne geçilemez. |
| 2. Şiddetin çözüm olmadığını sürekli söyleyerek şiddet önlenebilir mi? | 2. Şiddetin ayrıntılı analizine dayanmayan sloganlar, şiddet türlerinin yaygınlaşmasına uygun ortamları daha da azdırabilir. Çünkü nedenlerin ortadan kaldırılmaması, şiddeti —istemeden de olsa— özendirmek, desteklemek anlamına gelir. | |
| 1. Her bir şiddet nedeni sadece yasakla yok edilebilir mi; yoksa her biri için ayrı birer Politika Belgesi mi hazırlanmalı? | 1. Şiddet, farklı kaynaklardan türeyip aynı bir dışavurum biçimlerine bürünür. O halde, ortak nedenler için bir, özgün nedenler için ayrı ayrı olmak üzere Politika Belgeleri’ne ihtiyaç vardır. | |
| Askere giden akıllanır. | Bir insanın yaşayacağı olaylar onun kişiliğini ve düşüncelerini ne kadar değiştirebilir? | Bir insan yedisinde neyse yetmişinde de odur. Askerlik deneyimi kişiyi olgunlaştırır fakat o kişinin düşünce tarzı değişmez. |
| Evin tüm işini kadın yapar (yapmalı) | Tüm işleri kadının sırtına yüklemek ne kadar adil ve mantıklı? Diğer aile bireyleri otururken tüm yükü bir kişinin taşıması ne kadar doğru? | O yemeği tüm aile yiyorsa, o evi bütün aile kirletiyorsa herkes eşit iş paylaşımı yaparak yardım etmelidir. |
| Tüm erkekler futboldan hoşlanmalı ve oynamalıdır. | Bu kural konulurken herkesin isteği,bu spora ilgisi soruldu mu? Çocuklar küçüklüklerinden itibaren bu sporu benimsemek zorunda mı? | Kişi hangi spor veya sanat dalına ilgi duyuyorsa o dala yönelmeli ve toplum baskısı altında kalmadan o dalda ilerlemelidir. |
| Bir kişinin özgürlüğü bir başka kişinin özgürlüğünün başladığı yerde biter. | Aslında özgürlük diye bir kavramın varoluşu özgürlüğü yoketmekte değil midir? | Özgürlük kavramının ortadan kaldırılması durumunda aslında herkesin özgür olabileceği. |
| Ben kesinlikle(X) 'e karşıyım, inanmıyorum X= feminizm,faşizm, sosyalizm .. vs | Neden insanlar gerçekte ne olduklarıyla değil de karşı oldukları ile kendini tanımlar? | Karşı oldukları şey bildikleri değil, sandıkları şey olabilir. |
| X'e karşı olmanın toplumdan kendilerine puan getireceğine mi inanıyorlar? | Insanlar bir (başka) düşünceyi destekleyecek cesaret ve birikime sahip olmalıdır. | |
| Kızını dövmeyen dizini döver. | İnsan kızını dövmeden eğitemez mi ? | Çoğu kadın ebevynleri onu dövmeden başarıya ve saygıya ulaşmıştır. |
| borç yiğidin kamçısıdır. | -borcuna sadık birey mi. | -borc olunca daha cok gayret edilir mi. |
| işsizlik yok iş beğenmeme var. | neden halk ömür boyu çalışmak zorunda kalıyor. | genç nüfusa rağmen, ekonomik kriz, çarpık eğitim sistemi dolayısıyla, kaynak oluşturmada devlet yetersz olduğu için, bölgesel kalkınma |
| Tacize/tecavüze uğrayan/uğramış kadın aranıyordur. | Kadının istediği gibi giyinmesi onu "aranıyor" sınıfına mı sokuyor ya da bir gece sokakta yalnız başına dolanıyor olması? | Toplumun odaklanması gereken tecavüze/tacize uğrayan değil tecavüzcünün ta kendisidir. Kimse her hangi birine aranıyor ifadesiyle yaklaşamaz |
| Bu durum kadın geç bir saatte bir erkekle dolaşsa değişir miydi? | Yanında bir erkeğin olup olmaması bir şey değiştirmez,erkek sahip değildir. Tacizin engellenmesi için gereken saygıdır bir sahip değil. | |
| Erkek evin diregidir. | Kadınların çalışmasının bir önemi yok mudur? | Kadın erkek eşitliği olduğu için kadının da çalışma hayatında erkek kadar önemi vardır. |
| Erkekler ağlamaz. | Ağlama hangi sebeplerden gerçekleşebilir? Bu sebepler cinsiyete bağlı olarak mı yaşanır? Üzüntü cinsiyetler arasında her zaman farklı mıdır? | Ağlama, birçok üzücü sebepten gerçekleşebilir ve herkes aynı sebepleri yaşayabilir. Tepkiler ve geçerli sebepler cinsiyetle sınırlanamaz. |
| Zaman her şeyin ilacıdır. | Zaman geçtikçe insanlar yaşadıkları anıları,hissetikleri duyguları unutabilir mi? | Zaman kavramı sürekli değişir, kendini yeniler. İnsanlar zamanla yaşadığı her ne olursa olsun kabullenirler. |
| İnsanlar yaşadıkları iyi anıları mı yoksa kötü anılarımı daha çabuk unutmak isterler? | Toplum düzenine bakıldığında çoğu insan yaşadığı kötü anıları unutmak istemektedir. | |
| yuvayı dişi kuş yapar | erkeğin ailedeki görevi sadece maddi ihtiyaçları karşılamak mıdır ? | Kadın erkek eşitliği göz önünde bulundurulursa erkeğin de aile kurmada, o aileye özen gösterip huzurlu bir aile olmasında en az kadın kadar |
| Her başarılı erkeğin arkasında bir kadın vardır. | Başarı nedir? | Başarının tanımı görecelilik gösterebilir. Kişilerin kendi hayatlarında başarı diye nitelendirdiği şeyler başkaları için başarı niteliğin |
| Bir erkeğin başarısını beraber olduğu kişi veya ailesinde bulanan bir kadın nasıl etkiler? | Bir erkeğin başarılı olabilmesi için her zaman arkasında veya yanında bir kadının varlığı gerekmeyebilir. | |
| ''İnek öğrenciler asosyal olur!'' | İnek öğrenci nedir? Dünya vatandaşı olmak beraberinde asosyalliği getirir mi? | Dünya vatandaşı olmak, kendini geliştirmenin farklı yollarını bulmak ''sosyal olmayan'' anlamına gelmez. Asosyallik görecelidir... |
| Kız evladı öz evladı | 2. Kız evlatların genel olarak sahip olduğu bazı özellikler mi onları bu silahlandırmadan ustun kiliyor? Eğer durum bu ise, bahsi gecen kız evlatların hepsinde bu özelliklerin var olduğu öte yanda erkek evlatların ise hiçbirinin bu özellikleri barındırmadığı mı söyleniyor? | 2. Erkek evladın bir sure sonra bu vefalı ve evcil olma, sürekli ailesinin yanında olma ve onlara beklentileri dahilinde göz kulak olma gibi durumlardan uzaklaşıp kendi hayatını yaşamak konusunda kız evlatlara kıyasla daha cesur olması ve davranışlarına bu cesaretle yon vermesi toplumumuzca bu kalıpta eleştirilmiştir. Dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, her kızın veya her erkeğin birbirleriyle ayni düşünce yapısına veya ayni karaktere sahip olmadığı ve insanların karakterlerindeki bu farklılıkların ister istemez aile ilişkilerine de yansıyacağı ve bu alanda da önemli farklılıklar yaratacağıdır. |
| 1. O halde bu cümlede varsayılan durum bütün kız ve erkek evlatların kendi aralarında ayni özelliklere sahip olmaları ve dolayısıyla aile ilişkilerinde de her zaman ayni tutumu sergiledikleri midir ki toplum olarak böyle keskin bir genelleme yapabiliyoruz? | 1. Yasamakta olan her kız ailelerine karşı ayni çizgi üstünde ve erkeklerden daha vefalı davranacak veya ailelerine karşı, karşı cinslerinden daha buyuk bir düşkünlük sergileyecek şeklinde bir genelleme yapmak çok yanlıştır. Her erkek ailesine karşı bu yerleşik kalıpta eleştirilmekte olan cesur, yaşamaya açık tutumun aynısını sergilemek zorunda olmadığı gibi her kızda aile ilişkilerinde bu kadar özenli olacak diye bir kaide yoktur. | |
| Ülkemizde reşit olma yaşı 18 | neden 18 yaşından itibaren reşit oluyoruz | Ehliyetten tutun askerliğe kadar birçok olay reşit olmakla başlar. Fakat bunların hepsini 18 yaşını doldurunca değil zamanı geldikçe yapılır |
| başka ülkelerde reşit olma yaşı kaçtır | bu konuda başka ülkelerede bakılıp örnek alınmalı her ülkede neden 18 değil de 16 | |
| inanmak başarmanın yarısıdır | başarı nedir? kime göre başarı başarıdır? inanç bir işi bitirmemizde yarı etken midir? | bir işe başlamadan önce ona gerçekten inanırsak bile olmayabilir ister çalışalım ister inanalım bazen yetmeyebilir |
| Erkek evin diregidir. | Bu durumda calisan kadinin hakki yenmiyor mu peki? | Calisan kadinin elde ettigi ekonomik guc erkege muhtacligi azaltip, evin reisinin sadece erkek olmadigi bakisi ortaya cikabilir. |
| Kaderde ne varsa o olur. | Kader tam olarak nedir? Kaderi belirleyen şey bizim yaptığımız seçimler değil midir? Neden yanlızca kötü olaylar kaderle yorumlanıyor? | Başa gelen kötü olayların sebepleri bir inancla değil, yapılmış yanlış seçimlerle yorumlanırdı. |
| Ne ekersen onu biçersin. | Yapılan davranışın cezasının yeteri kadar büyük olduğuna nasıl karar veriliyor? | İyilik çıkar amaçlı yapılmazdı. |
| Kadın sürücüler düzgün park edemezler. | Park etmek deneyimle ilgili ise, deneyim cinsiyetle ne kadar alakalıdır? | Cinsiyetleri ayrıştırmak yerine, sürücü kurslarında daha fazla park pratiği yapılmalıdır. |
| Hatasız kul olmaz. | Hatalarımızın affedilebilirliğini arttırmak için mi buna inanıyoruz ? | İnsanlar bu düşünceye sığınmaktan vazgeçer ve hayatlarının her alanında daha az hata yapmaya çalışır. |
| Bu inanış bireyin yada toplumun mükemmele ulaşması konusunda bir engel midir? | Mükemmeliyetçilik artar, bireysel ve toplumsal anlamda başarı getirir. | |
| "Eski köpeğe yeni numaralar öğretemezsin" | Toplum için değişim açısından yaşlı insanların katkısı neler olabilir? | Sürekli güncel kalabilen yaşlılar vardır. Onların, ezbere bellemek yerine deneyim süzgecinden geçirerek öğrenmeleri, değişimi kabul etmelerine engel gibi görünür. Güncel kalabilen yaşlılar toplumdaki sağlıklı değişimlerin öncüleridir. |
| Önemli olan kazanmak değil, katılmaktı. | Kazanma isteği bir yarışmaya katılmanın nedeni değil midir? Sadece katılmak, yarışmanın asıl amacından nasıl daha önemli olabilir? | İnsan kazanma hırsına sahip bir canlıdır. Ancak herkesin kazanma şansı olmayabilir. Bu cümle başarısızlığı örten bir avutma ifadesidir. |
| Yarışmaya katılabilmek gereken katılım koşullarını sağlayabilmek, kazanmak belli bir yeti gösterebilmek ise katılmak nasıl daha önemlidir? | Kazanmak için daha çok çaba gösterilmeli, asıl önemli olana ulaşabilmek için daha iyisi yapılmalıdır. | |
| 'Buyuklerimi saymak, kucuklerimi sevmek..' | Kucuklerimizi saysak(onları dikkatle dinleyip ne dediklerini daha iyi anlamaya calıssak) 21. yuzyılın bireyinin yetismesini kolaylastırmıs olur muyuz? Buyuklerimizi daha az saysak ama daha cok sevsek(cok yasayarak topluma yuk olan dinazorlar degil de, eglenceli ve bilge arkadaslar gibi) hayatımız daha renkli olabilir mi? | Cocukluktan itibaren adam/insan yerine konularak davranılan cocuklar ergenlik cagına geldiklerinde insan olmanın gereklerine daha kolay adapte olabiliyorlar(genellikle). Gelismis batı toplumlarında cocukların daha sakin ve kendi islerini gorur olmaları/ harclıklarını cıkartmak icin calısmaları vb. bu ana bakıs farkından ileri geliyor olabilir. Buna göre: 'Kucuklerimi saymak, buyuklerimi sevmek' daha doğrudur. |
| İnsanın arkadaş çevresi geniş olmalıdır. | Arkadaş sayısı mı yoksa samimiyeti ve güvenilirliği mi daha önemlidir? | Arkadaşların yakınlık derecesi de en az sayısı kadar önemlidir. |
| "Babasının oğlu" | Erkek çocukların karakterlerinin oluşmasında babaları daha mı çok etkilidir? | Erkek çocuklar babalarını rol model olarak görüp örnek alabilirler; ancak anne ile erkek çocuk arasındaki etkileşim de hiçe sayılmamalıdır. |
| Babasının oğlu lafı, babaları dolayısıyla erkekleri yüceltmek için mi söylenir? | Erkek çocuk iyi bir eylemde bulunduğunda ya da doğru bir hareket yaptığında söylenen bu söz, babayı yüceltirken anneyi göz ardı ediyor. | |