Seçtiğiniz kategoride, bu zamana kadar üretilen kalıplar aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
Belirli konularda üretilen ezber kalıpları kategorilere ayrılmıştır ve yan taraftaki kutu içerisinde gösterilmektedir. Bu bölümden bir kategori seçtiğinizde, bu zamana kadar üretilen kalıplar aşağıdaki tabloda listelenecektir. Lütfen yandaki kutudan görmek istediğiniz çalışmanın kategorisini seçiniz. |
Yaygın ve Yerleşik Kalıpların Sorgulanması Projesi, örnek ezber kalıplarının üretilmesi sürecine katkıda bulunmak istiyorsanız, aşağıda bulunan Yargı Kalıpları Geliştirme Formunu doldurabilirsiniz.
| "Ekonomi" içinden seçilmiş kalıplar | ||
|---|---|---|
| Yaygın ve yerleşik kalıplar | Neler sorulabilirdi? | Sorulsaydı, yerleşik kalıptakinden farklı hangi bakış açısının ortaya çıkmasını tetikleyebilirdi? |
| Aslında X lira ama sana Y lira olur. | Tanımadığın bir insana karşı bir anda oluşan indirim yapmak isteği nasıl açıklanabilir? | Bu isteğin oluşması için ya insanlara bir faydan dokunsun istiyorsundur, ya da müşteri gelmeden fiyatları yeterince şişirmişsindir. |
| İş bulmak için torpil şarttır.. | Torpil yapan, yaptığı torpil karşılığında ne bekler (nasıl bir fatura)? Yaşamlarımız içine “torpil” virüsünün katılması yaşam bütününü nasıl etkiler? | Kendine adil davranılmadığı duuygusu, insanoğlunu en çok rahatsız eden duygudur. Torpil ise bu duyguyu en kuvvetle yaşatan eylemdir. Ulusal ayıp ilan edilmesi gerekir. |
| İş arayan, nelere razı nelere razı olmadığını net olarak belirlemiş mi? İş arayan hangi koşullar ileri sürüyor? Koşulum yok diyen ne kadar doğru söylüyor? | Torpil, genellikle ne istediği, nelere razı olup olmayacağı, kendisinden beklenenleri yerine getirip getiremeyeceği konularına kafa yormamış, kişisel niteliklerini geliştirerek pazarlık gücünü artırmak için gereken çabayı göstermeye üşenen, üstüne üstlük bir de —çalışılacak yöre, çalışma koşulları, işin güçlüğü vbg— koşul ileri süren kişilerin seçtikleri —genellikle çok az işe yarayan— bir yöntemdir. | |
| En az iş arayanlar kadar aradığı çalışanı (nitelikleri) bulamayan kişi / kurum olduğu doğru mu? Mismatching ne demek? | Bir yerde işsizlik varsa bu aynı zamanda orada karşılan(a)mayan ihtiyaçların da (yani işlerin) varlığını gösterir. Türkiye’de, işgücü arz ve talep profillerinin karşılaşma düzeyi düşüktür. Bu, işsizliğin yanısıra insangücü ihtiyacı eksiğinin de bulunması demektir. Torpil arayanlar, önce bu alanlara yöneltilmelidir. | |
| Kalite devriminin mottosu: “Müşteri daima haklıdır!” | Müşteri haklılığı koşulsuz mudur; hangi koşullarda haksız da olabilir? | Koşulları dikkate alınmadığında kalitenin yanlış anlaşılmasına yol açabilecek bir anlayıştan korunulmuş olurdu. |
| Kredi kartı, var olmayan paranın harcanabilmesine imkan yaratır.. | Kredi kartı, harcama dürtüsü yaratır mı? Harcama dürtüsünü kontrol altında tutabilen kredi kartı olabilir mi? | - Kredi kartı kullanımı doğrudan neden olmasa da, para kullanma alışkanlığı zenginlik nedenlerinden birisidir. - Bu ilişkinin farkında olanlar, en azından mesela limiti düşük kart kullanırlar. |
| Nüfus artışı iyidir / değildir... | Belirli bir toplum için ideal nüfus artışı için model ne olmalıdır? | - Bir toplumun varlığını sürdürebilmesi için kritik parametrelerden birisi, kritik bir nüfus artış oranına (+%2.1) sahip olmasıdır. Daha hızlı çoğalan nüfusun hem küresel hem yerel ölçekte sürdürülebilmesi de —mal ve hizmet ihtiyaçlarının olağanüstü artışı nedeniyle— güçtür. - Belirli bir eğitim verilip belirli bir yaşam standardı sağlanamayan insanlar bir değer değil birer sorun üreteci haline gelebilir. - Buna göre, bir toplumun varlığını sürdürebilmesi sadece nüfus artışı ile değil, o nüfusun değer üreticiliği ve insanlık ailesine net katkıları ile birlikte düşünülmesi gerekir. |
| Rekabet iyidir / kötüdür... | 2. Rekabet nereye kadar iyi, nereden sonra zarar vericidir? | 2. Rekabet genel terimi altında her uygulama koşulsuz olarak iyi sonuçlar vermeyebileceği gibi; yıkıcı rekabet de rekabet yokluğundan (tekel, monopoli) daha da kötü olabilir. “Yıkıcılık” sınırı için ölçü, başkalarına zarar vermeden avantaj sağlamaktır. |
| 1. Hem verimliliği özendiren hem de yıkıcı olmayan bir rekabet türü olabilir mi? Nasıl? | 1. İşbirliği içinde rekabet (co-opetition) ve rekabet üstülük (sur petition) kavramlar da rekabet çerçevesi içinde kullanılabilen ve yıkıcı rekabete yol açma olasılığı daha düşük türlerdir. Bütün bunlardan çıkarılabilecek sağlam bir sonuç, rekabetin koşulsuz olarak iyi ya da kötü olmadığıdır. | |
| Tasarruf ancak parası olanlar için söz konusudur... | Tasarruf nedir; para biriktirmek midir? | Tasarruf’un, mevcut kaynakları daha iyi kullanmak demek olup, bu ise: - Özellikle kaynaklar kıt olduğu (yani fakirlik) zaman gerekli hatta zorunludur, - Tasarruf sadece para biriktirerek değil, harcananlar yerine daha ekonomik alternatifler bulmaya çalışarak yapılabilir. |
| Yatırımlar istihdam artırır... | - İşsizliğin nedeni sadece yatırım eksiği midir; yoksa birden fazla nedeni mi vardır? | - Sorunların büyük çoğunluğu tek nedenli değildir. Özellikle sosyal bileşenleri ağırlıklı sorunlar çok nedenlidir. Ayrıca işsizlik, daha geniş “gelir yetmezliği” sorununun alt-kümesidir. Gelir yetmezliğine ise yol açan bir neden işsizlik iken, en az onun kadar önemli ikinci neden gider fazlalığıdır. Bu ise yine çok dallı bir sorundur. |
| - Yatırımın iş yerine işsizliğe yol açması da mümkün mü? | - Emek yoğun sektörlerin rekabet güçlerini artırmak amacıyla otomasyon yatırımları yapıldığında, eğer boşa çıkacak emeğe yeni ve daha sofistike beceriler kazandırarak başka alanlarda istihdamlarını sağlayabilecek bir sistem yok ise yatırımlar işsizliğe de yol açabilir. | |
| İşsizlikle yatırım arasındaki bağlantı araştırılmış mıdır? | OECD’nin 17 yılı içeren bir araştırması, yatırım-istihdam ilişkisinin her zaman doğrusal olmadığını; çoğu durumlarda umulmayan ters ilişkiler olabileceğini göstermiştir. | |
| “Ekmek parası için hizmetçilik ediyorum” | - İşleri onurlandırıcı ya da onur kırıcı yapan nedir? İşlere yüklenmiş olan bu yanlış yargıların evlenme sırasında aranan niteliklerle bir ilişkisi var mıdır? | - Bu nitelemeler akıl dışıdır. - Bu tür yanlış yargıların bulunmadığı ülkelerde her (yasal ve ahlaki) iş yapılmaya değerdir ve işsizliğin azalmasına katkısı vardır. |
| “Keşke petrolümüz olsaydı..” ya da “Dünya bor rezervlerinin %70’inin Türkiye’de bulunması büyük bir şanstır” | - Zengin doğal kaynaklara sahip ülkelerin hepsi gelişmiş ülkeler midir? Kaynak zengini ülkelerin çoğunun fakirlik ve geri kalmışlıktan kurtulamayışı nedendir? | - Bir doğal kaynağın zenginliğe yol açabilmesi koşulsuz olmayıp, o koşulların başlıcaları, kaynaklarını koruyabilme gücüne sahip olmak ve kaynaklarını zenginliğe çevirebilecek katma değer yaratabilme becerilerine sahip olmaktır. Bu özelliklere yeterince sahip olmayan bir toplumun zengin kaynaklara sahip olması o toplum için bir avantaj olmak yerine bu defa bir tehdit nedeni olabilir. |
| - Kaynakları fakir ama gelişkin toplumların (Japonya, İsveç gibi) gelişmesi nedendir? | - İsveç gibi yüzyıl önce bir buz çölünden ibaret olan bir ülkenin, birçok önemli icadın sahibi olmasının ardında nitelikli insan kaynağı vardır. | |
| “Türk İnsanı ….... dır” “X ilinden/yöresinden olanlar ......dır” | Bu iddianın dayanağı nedir? | - İddianın (her ne ise) doğrulanmadığı ve gerçek nedenlerine inilmediği sürece boş olduğu bilinmelidir. Bu tür kanıttan mahrum iddialardan uzak durarak, olumlu yönler daha da geliştirilirken, olumsuz yönlerle mücadele edilmelidir. Doğrulanmayan iddialar, bu süreci geciktirir. |
| “Türk İnsanı ….... dır” “X ilinden/yöresinden olanlar ......dır” | Bu iddianın dayanağı nedir? | aynı beslenme tipi, coğrafik koşullara adaptasyon, genetik geçiş faktörleri. |